Het coachen van vrouwen vereist speciale aandacht. De cyclus, hormonen en de overgang brengen zowel fysieke als mentale uitdagingen mee voor het individu, en dus ook voor de coach. Het onverwachte antwoord op deze kwesties? Leg vooral verantwoordelijkheid bij de vrouwen zelf. Voor een uitgebreide nuance spraken we specialist en gynaecoloog Marèse Bulstra.
Vrouwen in de overgang
Gemiddeld veranderen de hormonen van een vrouw na het 45e levensjaar. De menopauze, de laatste menstruatie, volgt zes jaar later. "Rondom de overgang dalen de geslachtshormonen progesteron en oestrogeen", legt Marèse uit. "Vooral dat laatste veroorzaakt veel klachten bij vrouwen. En dat zijn er nogal wat. Volgens cijfers zijn er in Nederland 1,8 miljoen vrouwen in de overgang. Slechts twintig procent daarvan ervaart niet of nauwelijks klachten."
Dat betekent dat de overige tachtig procent het wel lastig heeft met de overgang. Daarvan heeft ongeveer een kwart zelfs hevige klachten. "Zij worden beperkt in hun dagelijks leven. De kwaliteit van hun functioneren en ook van het leven zelf neemt af. We weten ook dat het invloed heeft op werkverzuim. Vrouwen melden zich ziek, of zijn simpelweg minder goed in hun werk waardoor ze minder productief worden", zegt de arts.
Klachten door de overgang
"Iedereen herkent wel de typische overgangsklachten. Denk aan nachtelijk transpireren, slecht slapen en opvliegers", zegt Marese. "Maar er zijn ook veel atypische overgangsklachten, zoals stemmingswisselingen, gewrichtsklachten, somberheid enzovoorts. Deze klachten kunnen elkaar versterken. Zo kan slechte slaap leiden tot een slecht humeur. Dat is samen met stemmingswisselingen geen fijne combinatie. Zowel voor de vrouw zelf, als haar omgeving.
Daarbij zijn er, ook in de behandeling, nog wel eens misvattingen over klachten en diagnostiek. "Vrouwen krijgen rond hun 45e vaak klachten. Als zo'n vrouw dan gestrest is op het werk, minder productief en een kort lontje heeft, dan wordt er vaak gedacht aan een burn-out. Er wordt nog geen rekening gehouden met eventuele hormonen die aan het wisselen zijn. Het probleem? Dan worden ze ook volgens hun burn-out behandeld, niet vanwege hormonale problematiek."
Remedie is sowieso een gevoelig punt. Hormonen zijn een fantastische verkoopterm voor charlatans met producten die een quick fix bieden. Marèse weet echter precies wat er nodig is. "Het begint met educatie. Vrouwen moeten meer kennis hebben over mogelijke klachten en mogelijke behandelingen. Dan trekken zij zelf aan de bel, en kunnen ze verkooppraatjes doorprikken. Vervolgens vergt het een persoonlijke behandeling op maat; op basis van de klachten, maar waarbij ook gekekn wordt naar leefstijl. Met aandacht voor chronische stress, bewegen en voeding. Veel vrouwen hebben bijvoorbeeld hormoontherapie nodig, wat direct veel effect heeft." Maar, het begint allemaal bij de vrouwen zelf.
Verantwoordelijkheid nemen voor de overgang
Ook als preventief medicijn, heeft de vrouw alle macht in handen. "We weten inmiddels dat leefstijl een direct verband heeft met het risico op overgangsklachten. Te veel buikvet heeft bijvoorbeeld een relatie met dalende oestrogeenspiegels. Dat heeft dus te maken met je hormoonbalans", laat de specialist weten. "Stressfactoren, voeding, voldoende beweging kun je allemaal positief beïnvloeden. Dat is doorslaggevend." En zoals leefstijl invloed heeft op de hormonen, werkt het ook andersom. "We weten ook dat hormonen direct communiceren met je brein. Ze beïnvloeden dus ook echt hoe je denkt en hoe je je gedraagt. Bij stemmingswisselingen zijn ‘hormonen' geen excuus voor een chagrijnig humeur. Ze bepalen dat je zo chagrijnig bent." Daarom is het zo lastig voor de omgeving en vrouwen zelf. Hormonen die ‘overstuur' zijn kunnen echt een ander mens van je maken.
Naast leefstijl, is communicatie de sleutel tot een harmonieus bestaan. Ook Marèse weet en ziet, ondanks de ontegenzeggelijke vooruitgang van de afgelopen jaren, dat er nog altijd een taboe heerst op menstruaties, menopauzes en de overgang. Een deel van de verantwoordelijkheid om dit weg te nemen, ligt bij de vrouwen in kwestie. "Wees er open over. Vrouwen hebben een unieke cyclus, waar ongemakkelijkheden bij horen. Pas als we die ontkennen of verzwijgen, krijgen we kromme verhoudingen." Het advies luidt dus om vrouwen open te laten zijn over wanneer ze menstrueren, welke klachten dat meebrengt en waar het ze in belemmert. Dan kan ook de omgeving daar rekening mee houden.
"Bij een opvlieger kan een raampje open, bij slechte nachtrust helpt het om wat later te beginnen met je werkdag. De oplossingen zijn vaak simpel", zegt ze. Dat gezegd hebbende, moeten we het onszelf makkelijk maken. Juist door bespreekbaar te maken wat de overgang inhoudt, en wat het met zich meebrengt. "Vrouwen kunnen daarvoor terecht op de website www.vrouwenindeovergang.nl. Daar kun je lezen over welke klachten je kunt herkennen, en wat hormoontherapie inhoudt. En bespreek wat je meemaakt altijd met een specialist."
Ook voor de coach is er genoeg in te brengen. Zo kun je vrouwen aanmoedigen om hun menstruatie, overgang en klachten bespreekbaar te maken. Daarnaast help je om de leefstijl te bevorderen met gepaste interventies, voedingstips en sportinspiratie.
