Skip to content
Heb je nog vragen? Mail naar
Hormonen

Cortisol

vrouw in de zon
File Icon

Ga snel naar

Hormonen

Cortisol

vrouw in de zon

Wat doet cortisol?

Cortisol is een hormoon dat nodig is om het lichaam goed te laten functioneren. Het wordt ook wel het stresshormoon genoemd. Cortisol is onder meer belangrijk voor de regulatie van bloeddruk en ontstekingsactiviteit in het lichaam.

Waar in je lichaam wordt cortisol aangemaakt?

Cortisol wordt in de bijnieren geproduceerd. De bijnieren worden aangestuurd door de hypofyse, een kleine hormoonproducerende klier onder de hersenen.

Wat zijn de symptomen van een te laag cortisol (cortisoltekort)?

Een cortisol tekort kan de volgende klachten veroorzaken:

  • Vermoeidheid
  • Spierzwakte
  • Gewichtsverlies
  • Lage bloeddruk
  • Buikpijn

Bovenstaande symptomen kunnen ook duiden op ander onderliggend leed. Neem bij aanhoudende klachten altijd contact op met je huisarts.

Wat zijn de symptomen van een te hoog cortisol?

Als er in je lichaam, door bijvoorbeeld veel mentale stress, te veel cortisol wordt aangemaakt (ook wel: ‘hypercortisolisme’) kan dit leiden tot de volgende klachten:

  • Verhoogde bloeddruk
  • Verhoogde bloedsuiker
  • Overgewicht
  • Regelmatig blauwe plekken
  • Dunne huid
  • Verlies van spierkracht en spiervolume
  • Osteoporose (poreuze botten)

Bij vrouwen kan een teveel aan cortisol ook nog leiden tot:

  • Onregelmatige menstruatie
  • Overbeharing van het gezicht

Bij kinderen kan een teveel aan cortisol leiden tot:

  • Vertraagde ontwikkeling
  • Achterblijvende groei

Bovenstaande symptomen kunnen ook duiden op ander onderliggend leed. Neem bij aanhoudende klachten altijd contact op met je huisarts.

Heeft stress invloed op de cortisolwaarde?

Cortisol komt vrij in je lichaam bij stressmomenten, zoals angst- of stressprikkels. Denk hierbij ook aan vluchtgedrag. Het hormoon controleert de stressreacties van het lichaam, het suikergehalte in het bloed en helpt je fit te voelen. Ook helpt cortisol je te beschermen tegen de gevolgen van ziektes (immuunsysteem) en psychische stress. Bij een stressvolle situatie, zowel fysiek als mentaal, maakt je lichaam een extra hoge cortisolspiegel aan om de stress aan te kunnen.

Wat is het effect van koffie op mijn cortisolwaarde?

Bij het wakker worden in de ochtend is je cortisolwaarde het hoogst. Cortisol zorgt ervoor dat je wakker en alert bent. Koffie met cafeïne zorgt er ook voor dat je je meer wakker voelt. Je lichaam maakt van nature minder van dit hormoon aan als je koffie met cafeïne drinkt, omdat cafeïne de aanmaak hiervan terugdringt.

Wanneer je cortisolwaarde hoog is en je op dat moment ook koffie drinkt, kan het zijn dat je sterkere koffie nodig hebt om hetzelfde effect te krijgen als wanneer je koffie drinkt op een moment waarop je cortisolwaarde lager is.

Wat kan ik doen om mijn cortisol te verhogen?

Een cortisolwaarde kan te laag zijn, dit kun je op verschillende manieren meer in balans krijgen:

  • Een regelmatig slaapritme aanhouden.
  • Voldoende volkoren granen, groente en fruit eten.
  • Grapefruit en andere citrusvruchten eten, deze fruitsoorten breken de enzymen af die de cortisolproductie kunnen beperken. Grapefruit kan er bovendien voor zorgen dat je bijnieren meer cortisol aanmaken.

Je kunt altijd je huisarts raadplegen om je te laten adviseren.

Wat kan ik doen om mijn cortisol te verlagen?

Om je cortisolwaarde te verlagen kun je op de volgende punten letten:

  • Slaap voldoende; tijdens je slaap neemt je cortisolwaarde af en je kunt uitgerust beter met stress omgaan.
  • Let op een juiste ademhaling; bij stress is de ademhaling vaak sneller, dus zorg ervoor dat je ademhaling rustiger wordt door bewust en diep in te ademen. Meditatie en mindfulness kan je hierbij helpen.
  • Eet minder suiker; suiker zou mogelijk bijdragen aan een hogere cortisol aanmaak.
  • Drink voldoende water; uitdroging kan stress veroorzaken.
  • Plan genoeg ontspannende momenten in; lees een boek, luister muziek of bel met een goede vriend(in). Door stress maakt je lichaam meer cortisol aan. Hoe meer ontspanning, hoe minder stress, hoe lager de cortisolaanmaak.
  • Sport regelmatig; beweging is een goede manier om je cortisol te verlagen. Echter werkt overmatig sporten, waarbij je overtraind raakt, juist weer verhogend. Een rustige vorm van sport zoals yoga, wandelen of fietsen kunnen er voor zorgen dat je cortisolwaarde verlaagt.

Raadpleeg je huisarts om je te laten adviseren.

Wat kun je doen tegen afwijkende cortisolwaarden?

Een te hoog of laag cortisolgehalte kan nadelige gevolgen hebben voor je gezondheid. De kans bestaat dat deze verstoring wordt veroorzaakt door stressgerelateerde klachten. In dat geval kun je je leefstijl proberen aan te passen door te zorgen voor een goede nachtrust, voldoende ontspanning en de juiste voeding. Bij een langdurig tekort of teveel aan cortisol adviseren wij je om contact op te nemen met je huisarts.

Wat heeft het syndroom van Cushing of de ziekte van Addison met cortisol te maken?

Ziekten zoals het syndroom van Cushing (ontregeling cortisol) en de ziekte van Addison (weinig tot geen cortisolproductie, ook wel: ‘bijnierschorsinsufficiëntie’) kunnen voorkomen bij een langere periode van een teveel of een tekort aan cortisol. Als je de testuitslag hebt ontvangen en de klachten van een van deze twee ziekten ervaart, adviseren wij je om contact op te nemen met je huisarts.

Hoe kan ik meten wat mijn cortisol waarde is?

Door middel van onze cortisol thuistest kun je snel en pijnloos een test doen. Zo kun je thuis checken of je mogelijk een tekort of teveel aan cortisol aanmaakt. Na het zelf uitvoeren van de test en het opsturen van je sample kun je na enkele dagen jouw uitslag inzien. Ga naar de uitslag pagina en scan je unieke QR-code.

Hormonen

Bekijk hier de gerelateerde vragen of artikelen over dit onderwerp. Staat jouw vraag er niet tussen? Neem dan contact op met onze helpdesk.

coeliakie test
Hormonen