Als je de weg wil vinden, zoek je naar herkenningspunten. Die grote boom, een bijzonder verkeersbord of dat geverfde hek helpen jou om niet van de route af te wijken, of doelloos rondjes te lopen. Zo werkt het ook met de leefstijl van cliënten. Maar… als interventies de stappen en richting zijn, hoe weet je dan hoe je op de goede weg bent? Daar komen biomarkers van pas: de herkenningspunten van gezondheid. Wat het precies zijn, en hoe je ze in je voordeel gebruikt? Lees snel verder.
Wat zijn biomarkers?
Biomarkers zijn ijkpunten die een signaal geven over de staat van het lichaam en de gezondheid. Daarbij vertellen de waarden hoe het met die markers gesteld is. En veranderingen in die waarden laten zien of jij en je coachee op de goede weg zijn, of dat er andere stappen genomen moeten worden. Hoe check je die dan? Net zoals een boom of hek op je wandelroute, heb je ook biomarkers die aan de oppervlakte liggen, zoals gewicht en hartslag. Deze zijn makkelijk te meten, met respectievelijk een weegschaal en bloeddrukmeter.
Maar, je hebt ook dieper gelegen biomarkers, op moleculair niveau, zoals bepaalde hormonen, moleculen en enzymen. Neem de balans tussen het goede HDL-cholesterol en het slechte LDL-cholesterol. Om deze waarden iets over je gezondheid te laten vertellen, heb je meer nodig dan oppervlakkige meetmethoden. Een bloedtest is de enige manier om nauwkeurige informatie over het cholesterolgehalte te krijgen. Nu is het geval, er zijn honderden biomarkers; nooit allemaal te meten. Welke moet je dan iets scherper in de gaten houden?
Welke biomarkers zijn belangrijk voor gezondheid?
1. Cholesterol
We namen het al als voorbeeld. Cholesterol is een vetachtige stof die zich tot bolletjes vormt en het wat we ervan nodig hebben wordt door de lever gemaakt. Het wordt onderverdeeld in LDL- en HDL-cholesterol, waarvan LDL als ‘slecht' wordt gezien. Dit blijft plakken aan de wanden van bloedvaten. HDL ruimt juist slechte vetdeeltjes in de bloedvaten op. Is je (LDL)-cholesterolgehalte te hoog, dan verhoogt dit het risico op hart- en vaatziekten. Daarnaast is het belangrijk welke stap je als coach kan nemen. Zo werd voorheen wel eens gezegd minder eieren te eten. Maar, ondanks dat eieren een relatief hoge dosis cholesterol bevatten, is dit anders dan het stofje dat zich verzameld in de bloedbaan. Het zijn juist voedingsmiddelen met veel onverzadigde vetten die verminderd moeten worden, zoals de olie of boter waarin het ei gebakken wordt.
2. Bloedsuikerspiegel
Het fijne weten van de bloedsuikerspiegel, is tegenwoordig een spiegel voorhouden aan de maatschappij. Met een explosieve toename van diabetes in de laatste veertig jaar, is het monitoren van de bloedsuikerspiegel belangrijker dan ooit. In deze metingen kun je voortekenen van diabetes type 2 aanduiden. Bijvoorbeeld of de cliënt insulineresistentie opbouwt. In dat geval wordt bloedsuiker, afkomstig van voeding, niet meer goed uit je bloed naar de cellen vervoerd door de rest van het lijf. In dit geval wil je aanraden minder producten te nemen die rijk zijn aan suiker en vet, ofwel: snacks en fast food.
3. Hemoglobine
Hemoglobine is een eiwit in het bloed, die ervoor zorgt dat zuurstof vanuit de longen goed wordt getransporteerd door de rest van het lichaam. Het neemt ook de afvalstof koolstofdioxide mee terug naar de longen, dat vervolgens uitgeademd kan worden. Dit was altijd al een belangrijke indicator voor bloedarmoede. Echter is het door de pandemie nog belangrijker geworden. Een laag hemoglobinegehalte speelt vaak ook een rol bij vermoeidheid voor mensen met long-Covid. Tot slot kent het ook een alledaagser nut, bijvoorbeeld om de gezondheid van vrouwen die hevig menstrueren nauwkeurig in de gaten te houden gedurende hun cyclus.
4. CRP waarden
Deze waarden checken de aanwezigheid van (laaggradige) ontstekingen in het lichaam. Te hoge CRP waarden kunnen onder meer komen door een ongezond eetpatroon, hoge bloeddruk, roken, een tekort aan beweging of overgewicht. De vervolgstap voor de coach is hierin belangrijk. Soms kunnen afwijkende waarden komen door logische oorzaken, als de eindfase van een zwangerschap, of het gebruik van de anticonceptiepil. Anderzijds kunnen ook verwondingen, infecties of reuma eraan ten grondslag liggen. Oplossingen zijn dus niet bij uitstek leefstijlgericht, maar kunnen soms om specifieke expertise vragen in de vorm van een arts.
Door de juiste biomarkers in beeld te krijgen, kun je afwijkingen opsporen, de risico's daarvan bepalen en op basis daarvan controle krijgen over de gezondheid met gerichte leefstijlinterventies. Ten tweede kun je ook je eigen functioneren als coach evalueren en versterken. Je krijgt namelijk inzicht in hoe de behandelplannen tot nu toe gewerkt hebben. Vervolgens kun je het behandelplan zo aanpassen dat het de meeste voordelen voor de cliënt oplevert.
Wil jij meer weten over biomarkers en het gebruiken van (bloed)tests om je leefstijl coaching een wetenschappelijke boost te geven? Neem eens contact op.
