Per week komen er 1000 (!) Nederlanders met diabetes bij. Negentig procent van hen krijgt diabetes type 2. Dat zegt het Diabetesfonds. Het aantal mensen met diabetes type 2 is de miljoen al overstegen, en het aankomende decennium zal dit alleen maar weer worden. Hoe komt het dat diabetes de laatste jaren almaar toeneemt? En kunnen we er iets aan doen?
Wat is diabetes?
Diabetes wordt ook wel suikerziekte genoemd. De website van Diabetesfonds legt het uit als ‘een ziekte waarbij het lichaam bloedsuiker niet meer in evenwicht kan houden.' Dit komt bij diabetes type 1 doordat de alvleesklieren, die insuline maken, worden afgebroken door het immuunsysteem. Bij type 2 komt het door door zowel een afwezigheid van insuline, als een resistentie tegen dit hormoon. Insuline wordt aangemaakt na het eten, om de koolhydraten uit die voeding van het bloed in de cellen te krijgen.
Waardoor neemt diabetes toe?
Diabetes type 2 is een welvaartsziekte en is bijna altijd terug te koppelen aan leefstijl. In tegenstelling tot de auto-immuunziekte diabetes type 1, die genetisch van aard is en vrijwel altijd optreedt voor het 35e levensjaar. Type 2 neemt in alle leeftijdsgroepen toe, maar vooral bij vijftig plussers, meldt het Diabtesfonds. Dat mensen ook steeds jonger diabetes krijgen, blijkt uit de gemiddelde leeftijd waarop mensen het krijgen. In 2011 was die 62,9; in 2020 was dat 60,6. Omdat type 2 met leefstijl te maken heeft, omkeerbaar is, en dus te bestrijden, gaan we daar graag dieper op in.
Diabetes type 2 gaat meestal gepaard met overgewicht. Ondanks dat overgewicht erfelijke en sociaal-culturele oorzaken kent (zoals opleiding, financiële status, maar ook stress), is het eenvoudig weer te geven in de volgende formule: te veel eten (calorie-inname) en te weinig beweging (calorieverbranding). Een grote reden waarom het gevallen almaar toeneemt, blijkt dan ook in verband te staan met een toename in mensen met (ernstig) overgewicht in alle leeftijdsgroepen.
Wat zijn de gevolgen van diabetes?
Naast directe gevolgen van diabetes type 2, zijn ook de effecten van (ernstig) overgewicht in acht te nemen. Onder meer verhoogde risico's op hart- en vaatziekten, rug- en gewrichtsklachten en bepaalde soorten kanker horen hierbij. Daarbij loop je met diabetes type 2 nog gevaar op beschadiging van het netvlies, de nieren en de zenuwen. Tot slot is er kans op een ‘diabetische voet', een infectie die kan leiden tot amputatie van het (onder)been.
De cijfers en gevolgen van diabetes type 2 zijn angstaanjagend, maar nogmaals: het betreft een welvaartsziekte, verbonden met leefstijl. Dit betekent dat er zowel op gebied van voorkomen, als genezen, iets aan te doen is.
Hoe kunnen we diabetes tegengaan?
Uit onderzoek blijkt dat 40 procent van de mensen met diabetes type 2 de aandoening ook weer kan omkeren. "Door gezond te eten, regelmatig te bewegen en iets af te vallen kun je ervoor zorgen dat het lichaam weer beter reageert op insuline', zegt het Diabetesfonds. Dat klinkt makkelijker gezegd dan gedaan, maar vereist kennis, toewijding en wellicht professionele hulp.
Gezond eten: Cijfers uit 2018 wijzen uit dat een Nederlander gemiddeld 3.297 calorieën per dag consumeert. Dit is een stuk hoger dan de gemiddelde behoefte van 2.500 (man) en 2.000 (vrouw) calorieën. Een groot onderzoek van Marco Springman wijst uit dat ook reguliere voedingsrichtlijnen vaak geen gewenst effect sorteren. Hij pleit voor minder zuivel en vlees, en meer groenten, noten en vis. Een eetpatroon dat eigenlijk neerkomt op het mediterrane dieet, dat in 2023 voor de zesde keer op rij tot gezondste dieet ter wereld werd verkozen.
Naast gezonde voedingsmiddelen, is ook intentie belangrijk bij het eten. Daarbij kunnen we leren van de Japanners op het eiland Okinawa. Dit eiland kent de meeste honderdjarigen per 1000 inwoners ter wereld, en welvaartsziekten als diabetes zijn daar een mythe. Mede door hun manier van eten blijven de eilandbewoners kerngezond: zij volgen het mediterrane dieet én eten zichzelf nooit vol. In plaats daarvan stoppen zij met eten als hun maag 80 procent vol zit (Bron: het boek Ikigai).
Genoeg bewegen: Volgens het RIVM voldoen steeds minder Nederlanders aan de beweegrichtlijnen van de Gezondheidsraad. Die worden samengevat als ‘150 minuten per week aan matig of zwaar intensieve inspanning, twee keer per weer spier- en botversterkende activiteiten – ofwel: krachtsport – en het voorkomen van veel stilzitten. Het mooie van beweging is dat het veel mogelijkheden kent. Zoek een manier waarin je plezier hebt, sociaal contact, of schakel persoonlijke begeleiding voor een stok achter de deur.
Voorkomen is beter dan…
Tot slot willen we diabetes natuurlijk het liefst voorkomen. Genezen is prachtig, maar kost ook veel moeite. Het is daarom belangrijk dat we niet aan de bel trekken als het te laat is, maar dat iedereen zijn of haar verantwoordelijkheid neemt om gezond te eten en genoeg te bewegen. En waar kan, misschien ook een ander te stimuleren, zoals je buurman- of vrouw.
Daarbij komt overgewicht (en diabetes) ook dichterbij door stressfactoren als eenzaamheid, armoede en depressies. Enige vorm van stressmanagement (schrijven in een dagboek, mediteren of sporten) is belangrijk voor het individu. Maar diabetes stop je pas echt als gemeenschap, met elkaar.
Wil je weten of je op de goede weg bent met je leefstijlinterventies? Dan kan een gerichte bloedtest wel eens de navigatie zijn die je richting biedt. Zo weet je niet alleen aan welke punten je moet werken, je weet ook of het effect sorteert. Meer weten over gericht testen voor je gezondheid? Neem eens contact op.
